Inauguratu da 'Hiria geldirik. Oteiza Bilbon' erakusketa

1970 Urtarrila 1

Argazkia: Mikel Blasco

• Euskal Herriko Arkitektoen Elkargo Ofizialaren Bilboko egoitzan dago, eta Jorge Oteiza artistak 1994an Zorrozaurre berrirako ikasle talde batekin batera egindako lana jaso du.
• Erakusketaren komisarioa Emilio Varela eta Santos Bregaña dira, garai hartan proiektuan parte hartu zuten ikasleak, eta abenduaren 29ra arte egongo da zabalik.

1994an, Jorge Oteiza artistak proiektu bat egin zuen Artelekun, Bilboko Zorrozaurreren etorkizuna elkarrekin irudikatu zuten ikasle-talde batekin batera. 30 urte geroago, ikasle horietako bik proiektu hura biltzen duen erakusketa bat egin dute komisariotzan: 'Hiria geldirik. Oteiza Bilbon' erakusketak ireki ditu ateak.

Euskal Herriko Arkitektoen Elkargo Ofizialaren Bilboko egoitzan dago, abenduaren 29ra arte, eta Jorge Oteiza eskultoreak arkitektura-ikasle- eta arkitekto-talde batekin parte hartzea aztertzen du, Bilboko erdigunean hirigintza-proposamen bat egiteko. "1994. urtea zen, eta proiektua Thyssen Industrie Taldeak antolatu zuen lehiaketa baten barruan zegoen, BBVA Fundazioaren laguntzarekin eta Bilboko Udalaren laguntzarekin, Zorrozaurreko penintsula zenean", diote Emilio Varela eta Santos Bregaña komisarioek, eta erakusketa antolatu dute Bilbao Metropoli-30 erakundeak Mugak/ 2023 Bienal honetan koordinatzen dituen proposamenen barruan.

"Zorrozaurre uharterako proposamen hau oso gai ezaguna ez bada ere -edo agian horregatik beragatik-, uste dugu gauza berriak ekartzen dizkiola Jorge Oteizaren lanari zein Bilboko hiriaren zati esanguratsu baten ulermenari", diote komisarioek.

Mikel Enparantza, Bakarne Iturrioz, Javier Perez eta Javier Zundarekin batera osatzen zuten ikasle talde horren parte gisa Artelekun egin zuten proiektua jasotzen du erakusketak. Iñaki eta Jon Begiristain anaiek zuzendu zuten, eta hainbat laguntzailerekin topaketak antolatu zituzten: Jorge Oteiza eskultorearen begirada eta aholkuekin, Ramon Zalloren programarekin eta Iñaki Zubizarretari egindako kontsultekin.

Hirugarren aldia zen Bilbo Oteizaren ibilbidean presente zegoena, La Alhóndiga eta Sabin Etxerako proiektuen ondoren. Baina hau ez zen proposamen arkitektonikoa, urbanistikoa baizik. Horretarako, orduko Artelekuko zuzendariak, Santi Erasok, tarte bat eta bitarteko batzuk utzi zizkion taldeari. "Oteiza astean behin edo hamabostean behin etortzen zen, zentroko artisten artean zalaparta sortuz, hainbat agindu ematen zizkigun eta bazkaltzera joaten ginen. 1994an eskultore oriotarrak 86 urte zituen, baina ahalmen osoan jarraitzen zuen, hainbat eta hainbat argibide emanez, izan ere, proiektuaren funtsezko ideiak bereak dira", diote.

Erakusketak Oteizaren beraren 'Hiri geldia' izena hartu zuen, Kolonbian idatzi zuen interpretazio megalitikoko liburutik, hain zuzen ere. "Kontzeptu hori berreskuratu dugu Zorrozaurre uhartean aplikatzeko. Denborak areagotu egin du proposamen horren garrantzia, eta 1994an, beste proposamenekin alderatuta, guztiz desberdina zen. Gainerakoek kaleez hitz egiten zuten tokian, guk bideez hitz egiten genuen, haiek plazak eta parkeak planteatzen zituzten, guk, ordea, basoak eta hutsak. "Mundu oteiziano" hori guztia barne hartzen zuen beste kontzeptu bat zen. Urteak igaro dira, baina guretzat proiektua interesgarria zen orduan, eta hala izaten jarraitzen du, jorratzen dituen eztabaidengatik. Lehen baino gehiago. Eskultorearen ibilbidean gutxi aipatu den pasarte hori, beste aukera bat izan zen, hirugarrena eta azkena hain zuzen ere, non artistak estetika eta arteen arloko ikerketei buruzko bere ideiak Bilbo hiriari proposatzeko aukera izan zuen. Garai hartan birmoldaketa-prozesuan zegoen hiria, aldaketa sakonetan murgildua, estetika aplikatuei buruzko ideiei forma ematen saiatzeko aukera berriak ematen zizkiona, eta artearen planteamendu politikoak probatzen zituena, bere proiektu estetikoa lurraldean eta hirian integratzeko. Horrela, erakusketa hau modu naturalean gehitzen zaio hirien erdiguneetako esku-hartzeei buruzko egungo eztabaidari".