“Ezin dugu onartu erabili gabeko espazio eraikiak edukitzea”

1970 Urtarrila 1

Argazkia: Mikel Blasco

• Gaur goizean ‘Etxea berpiztea’ jardunaldiak egin dira Bilboko Mugak/ Bienalaren pabiloi iragankor berrian, eta kontzeptu hori eta etxebizitzen birgaitzearen garrantzia hurbildu dituzte.
• Bilboko Udaleko Hiri Berroneratze zinegotzia den Jon Bilbaok etxebizitzak birgaitzeko laguntzen bidez bakardadeari aurre egitea helburu duen programa pilotu baten berri eman du.
• Bestalde, Pablo García Astrain Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza, Lurzoru eta Arkitektura zuzendariak ‘Loft Study House’ gida aurkeztu du, merkataritza-etxabeak etxebizitza bihurtzeko gomendioak eta jardunbide egokiak biltzen dituena.
• Acha Zaballa Arquitectos estudioak hiru etxebizitza sozial birgaitu ditu Santutxun, programa horren barruan. Cristina Acha arkitektoak proiektua hurbildu du hitzaldi baten bidez.
• HALO Arkitektura estudioko Irantzu Ibañezek eta Andoni Duquek eman diote amaiera jardunaldiari, eta Mugak/ Bienalak laugarren edizio honetan bultzatzen dituen argitalpenetako lehena aurkeztu dute: 'Etxe-bizitza birpentsatu’. Publikoa gure etxebizitzei buruz hausnartzera gonbidatzen du.

Etxekoa eta etxebizitzen birgaitzea hiri-estrategia gisa ezartzearen kontzeptua jardunaldi baten muina izan da gaur goizean Bilbon. ‘Etxea berpiztea’ izenburupean, ‘Mugak/ HABIT[atu]Z’ pabiloi iragankor berrian ospatu da, astelehenean Bilboko programazioari hasiera eman ziona Mugak/ Euskadiko Nazioarteko Arkitektura Bienalaren laugarren edizioaren barruan. Bertan, birgaitzeko agertoki berriak planteatu dira, etxeko espazioak eraikitzeko funtsezko tresna gisa diseinatuta.

Bienalaren laugarren edizio honetako komisarioak, Maria Arana arkitekto bilbotarrak, Wang Shu ‘pritzkerrak’ joan den urrian Mugak/ 2023 ekimenaren inaugurazioan esandako hitz batzuk ekarri ditu gogora: "Etxea pertsonen beharretatik gertuago dago, eta, horregatik, Amateur Architecture estudio txinatarrak horiek garatzean sentitzen duen poztasuna azpimarratu zuen, jendearen bizitzan sartuta daudenez gizatiarragoak direlako. Gainera, hiri-garapen iraunkorraren funtsezko ardatza dira".

Lehenengo hitzaldia Bilboko Udaleko Hiri Berroneratze zinegotzia den Jon Bilbaok eskaini du, bakardadeari aurre egitea helburu duen berrikuntza sozialeko programa pilotu baten aurkezpenarekin. ‘Hiri-berroneratze integral eta jasangarrirako programa berritzaileak’ izeneko txostenean, Bilbaok iragarri du bere Saila etxebizitzak birgaitzeko laguntzak ematea aztertzen ari dela partekatzeko prest dauden pertsonei.

Hala, Bilbo Zaharrean probatzen hasiko den belaunaldien arteko ekimen horren berri eman du, zeinak hiri-berroneratzeari lagunduko dion, lankidetza publiko-pribatuaren bidez, etxebizitza eskuratzeko politikan, bizigarritasun-baldintzak hobetzen eta gizarteratzen lagunduz. "Bakarrik dauden eta konpainia beharra duten pertsonen etxebizitza birgaitzen laguntzeaz ari gara, beste pertsona edo familia batekin partekatzeko prest baldin badaude", azaldu du Jon Bilbaok.

Merkataritza-etxabeak etxebizitza bihurtzea

Pablo García Astrain Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza, Lurzoru eta Arkitektura zuzendariak ‘Loft Study House’ gida aurkeztu du. Zuzendaritza honen ekimena da, hiri-eremuetako beheko solairuetako lokal hutsak etxebizitza bihurtzeko gomendioak eta jardunbide egokien adibideak biltzen dituen dokumentua. García Astrainek adierazi duenez, “ezin dugu onartu erabili gabeko espazio eraikiak edukitzea”.

Eraldaketa horiek, erabiltzen ez den ondare publikoa errentagarri bihurtzeaz gain, zaharkituta dauden hiri-ehunak biziberritzeari buruz eta etxearen inguruko sentsibilitate berriei buruz gogoeta egiteko balio dute. "Etxebizitza izateko eskubideak etxebizitza duin eta egokia izatea esan nahi du, eta Eusko Jaurlaritzan bizigarritasun-dekretuaren bidez definitu dugu egokitzapen hori. Etxebizitzaren duintasunaren aldeko apustua egin da arkitekturaren, arkitektura onaren bidez; etxe bat edo beste etorkizun bat zuen lokal bat etxe bihurtzeko gaitasuna duen arkitektura horren bidez. Horregatik, gida bat sortu dugu, hutsik dauden lonjen balioa handitzeko eta etxe bihurtzeko bultzatu ditugun ekimenak biltzeko, beste batzuek ere gauza bera egin dezaten”, adierazi du García Astrainek.

Gidaren garapenaren arduradun izan da Acha Zaballa Arquitectos estudio bilbotarra, zeinak dagoeneko hiru etxebizitza sozial birgaitu dituen Santutxun proiektu honen esparruan. Kide batek, Cristina Achak, ‘Kalea eta etxea, binomio harbera’ hitzaldia eskaini du. Bertan planteatu duenez, erreforma horiek errealitate egiten dute etxeko intimitatearen eraikuntzaren gaia, erosotasunaren definizioarena edo kale-kotako segurtasunaren baldintzatzailearena.

"Proiektuak diseinu-kontuetan jartzen duen enfasiak, askotan osagarriak iruditzen zaizkigunak, zerikusia du ‘etxeko’ kontzeptuaren definizioari ematen zaion garrantziarekin. Proiektua etxebizitzaren definizioaren oinarrizko gaietara itzultzen da, eta inklusibotasunari buruzko hausnarketan lagundu nahi du. Diseinua erabilera unibertsalaren aldeko minimoak arautzeko tresna osagarritzat hartzea ere azpimarratzen du. Nahikoa malgua, behar bezain hornitua, edonorentzat hazkunde pertsonalerako gune gisa balio duena. Hori guztia etxeko giro horrek kalera zabaltzen duen eragin positiboa ahaztu gabe", kontatu du Achak.

Hausnarketarako dibulgazio-gida

Azkenik, HALO Arkitekturako Irantzu Ibañezek eta Andoni Duquek eman diote amaiera jardunaldiari, eta Mugak/ Bienalak laugarren edizio honetan bultzatu dituen argitalpenetako lehena aurkeztu dute. 'Etxe-bizitza birpentsatu’ gidak, egileen arabera, "publikoa gonbidatzen du gure etxebizitzez hausnartzera".

Bienalean zehar hainbat tokitan doan dago eskuragarri, horietako bat ‘Mugak/ HABIT[atu]Z’ pabilioian bertan. Gidak hainbat gai jorratzen ditu, ideia hau oinarri hartuta: "Gero eta antz handiagoa dute mundu osoko etxebizitzek. Are gehiago orain, krisi ekologiko eta sozialeko garaietan, jarrera soziokultural gisa ‘bizitzea’ funtsezkoa denean. Nolakoak dira gure etxebizitzak? Zer bizimodu sustatzen dute? Zer mezu daude azpian? Zein etxebizitzatan imajina genezake geure burua?", adierazi dute Ibañezek eta Duquek. Horregatik, gida honek publikoa gonbidatzen du bere gogoetak eta ondorioak Instagrameko @re_domestico profilarekin partekatzera.